Bir değişkenin diğer bir değişken üzerindeki etkisinin araştırılarak bir varsayımın (hipotezin) sınandığı yöntemdir. Korelasyonel çalışmalar nedensellik ilişkisi ifade etmezken, deneysel çalışmalar neden-sonuç bağı kurma ve açıklama amacıyla yapılır.
Deneysel yöntemlerde kullanılan başlıca değişkenler şunlardır:
- Bağımsız Değişken (Neden): İncelenen olayda araştırmacının seçtiği, olayda etkisi araştırılan etkendir.
- Bağımlı Değişken (Sonuç): Bağımsız değişkenin etkisine bağlı olarak ortaya çıkan durumdur.
Psikolojideki deneysel araştırmalarda genellikle birbiri ile eşleştirilmiş 2 grup ele alınır. Bunlar deney ve kontrol grubudur:
- Deney Grubu: Koşulların değiştirildiği ve bağımsız değişkenin uygulandığı (deneyin yapıldığı) gruptur.
- Kontrol Grubu: Koşullarına müdahale edilmeyen ve deney grubu ile karşılaştırma yapmak amacıyla oluşturulan gruptur.
Örneğin, “düzenli yapılan tekrar öğrenmeyi artırır” öngörüsünün (varsayımının) deney hipotezi olarak ele alındığı bir çalışmada her bakımdan birbirine denk (yaş, zekâ, ekonomik durum gibi) iki grup alınır. Deney grubuna tekrar yaptırılırken, kontrol grubuna yaptırılmaz. Bir aylık süre sonunda iki gruba da aynı soruların olduğu bir sınav yapılır ve birinci grubun daha başarılı olduğu görülür. Bu deneyde etkisi araştırılan tekrar deneyin bağımsız değişkeni, bağımsız değişkene bağlı olarak ortaya çıkan sonuç yani öğrenme ise bağımlı değişkendir. Tekrar ve öğrenme değişkenleri arasındaki çalışmanın başlangıcında öngörülen neden sonuç ilişkisi böylece ispatlanmış olur.
Psikoloji araştırmalarında her zaman tek yöntem kullanılması yeterli olmayabilir.
Psikolojik Araştırmalarda Yöntem Nedir?
Psikolojik araştırmalar, insan davranışını ve zihinsel süreçleri anlamak ve açıklamak için yapılan çalışmaları içerir. Bu araştırmaların doğru ve güvenilir sonuçlar elde edebilmesi için belirli yöntemler ve süreçler kullanılır. İşte psikolojik araştırmalarda sıkça kullanılan yöntemlerden bazıları:
1. Gözlem Yöntemi: Bu yöntemde araştırmacılar, bireylerin davranışlarını gözlemleyerek veri toplarlar. Bu gözlemler laboratuvar ortamında ya da doğal yaşam alanlarında yapılabilir.
2. Anket ve Soru Formları: Katılımcılara önceden hazırlanmış soruları içeren anketler veya soru formları verilir. Bu yöntem, büyük veri toplamak ve geniş kitlelere ulaşmak için kullanışlıdır.
3. Deney Yöntemi: Deneylerde, bağımsız değişkenler (neden) kontrol altında tutulurken, bağımlı değişkenlerin (etki) nasıl değiştiği incelenir. Kontrollü bir ortamda yapılır ve neden-sonuç ilişkilerini anlamak için etkilidir.
4. Görüşmeler: Araştırmacılar, katılımcılarla birebir görüşmeler yaparak derinlemesine bilgi elde ederler. Bu yöntem, karmaşık duygusal veya bilişsel süreçleri anlamak için kullanılır.
5. İçgörü Yöntemi: Katılımcılardan hikayeler veya yaşantılarını anlatmaları istenir. Bu yöntem, bireylerin düşüncelerini, duygularını ve motivasyonlarını anlamak için kullanılır.
6. Beyin Görüntüleme Yöntemleri: Beyin aktivitesini incelemek için fMRI, EEG gibi yöntemler kullanılır. Bu yöntemler, zihinsel süreçlerin beyin aktivitesi ile ilişkisini anlamamıza yardımcı olur.
Psikolojik araştırmalar, insan davranışını ve zihinsel süreçleri anlamayı amaçlayan kapsamlı çalışmalardır. Bu araştırmaların güvenilir sonuçlar üretebilmesi için çeşitli yöntemler kullanılır. Psikolojik araştırmalarda sıkça başvurulan yöntemler arasında gözlem, anketler, deneyler, görüşmeler, içgörü yöntemi ve beyin görüntüleme teknikleri bulunur.
Gözlem yöntemi, katılımcıların davranışlarını dikkatlice izleyerek veri toplamayı içerir. Bu yöntem, gerçek yaşam durumlarını anlamak ve gözlemlenen davranışları analiz etmek için kullanılır.
Anket ve soru formları, geniş veri toplamak ve katılımcıların düşüncelerini anlamak için kullanışlıdır. Önceden hazırlanmış sorularla, büyük kitlelere ulaşarak geniş bir perspektif elde edilebilir.
Deney yöntemi, neden-sonuç ilişkilerini anlamak için etkili bir yöntemdir. Kontrollü bir ortamda yapılan deneylerde bağımsız değişkenler kontrol altında tutularak bağımlı değişkenlerin nasıl etkilendiği incelenir.
Görüşmeler, katılımcılarla birebir iletişim kurarak derinlemesine bilgi elde edilmesini sağlar. Bu yöntem, karmaşık duygusal veya bilişsel süreçleri anlamak için kullanılır.
İçgörü yöntemi, katılımcılardan kendi deneyimlerini paylaşmalarını isteyerek derinlemesine içgörüler elde edilmesini sağlar. Bu yöntem, bireylerin düşünce ve duygularını anlamada önemlidir.
Beyin görüntüleme yöntemleri, fMRI veya EEG gibi tekniklerle bireylerin beyin aktivitesi incelenir. Bu yöntemler, zihinsel süreçlerin fizyolojik temellerini anlamamıza yardımcı olur.
Sonuç olarak, psikolojik araştırmalarda kullanılan yöntemler, insan davranışını ve zihinsel süreçleri daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olur. Gözlem, anketler, deneyler, görüşmeler, içgörü yöntemi ve beyin görüntüleme teknikleri, psikoloji alanındaki araştırmaların temelini oluşturur. Bu yöntemler, bilimsel yaklaşımı destekler ve güvenilir sonuçlar elde edilmesini sağlar.
Bir yanıt bırakın