Felsefe ve psikoloji, tarihte ortak bir yere sahip iki çalışma alanıdır. Psikoloji, felsefeden doğdu. Felsefe tarafından ortaya atılan sorularla yüzleşirken ampirik yöntemi dahil etmek amacıyla psikoloji ortaya çıktı. Bu nedenle felsefe, psikolojiye duyum, algı, zeka ve hafıza gibi birçok çalışma konusu ekledi.
Öte yandan, psikoloji ve felsefenin sunduğu çözümler farklıdır. Birçok çalışma konusunu paylaşsalar da, farklı bakış açılarına da sahiptirler. Aynı teorileri kullansalar bile, felsefe ve psikoloji genellikle vardıkları sonuçlar üzerinde anlaşamazlar.
Felsefe ve Psikoloji
Psikoloji kelimesi, sırasıyla “ruh” ve “çalışma” anlamına gelen Yunanca “psyche” ve “logos” kelimelerinden gelir. Yani psikoloji, ruhun incelenmesi demektir. Böylece, basit bir şekilde, psikolojinin insan zihnini ve davranışını incelemekten sorumlu bilim olduğunu söyleyebiliriz.
Aldığımız uyarı türünü dikkate alarak, kafamızda neler olup bittiğini ve bu olayların davranış biçimimizi nasıl etkilediğini açıklamaya çalışan bir çalışma alanıdır. Bu anlamda psikoloji, insanların duyular yoluyla aldıkları bilgileri nasıl aldıklarını ve yorumladıklarını da bilmeye çalışır.
Öte yandan felsefe terimi, “bilgelik sevgisi” anlamına gelen Yunanca “philo” ve “sofia” kelimelerinden gelmektedir. Felsefe, gerçekte meydana gelen sorunları çözmeyi amaçlar.
Varoluş, bilgi, hakikat, ahlak, güzellik, zihin ve dil gibi çeşitli belki de daha aşkın sorunların incelenmesine odaklanır. İkincisi, kavramsal analiz, düşünce deneyleri, spekülasyon veya diğer yöntemlerle araştırmasını genellikle ampirik olmayan bir şekilde yürütür .
Felsefe ve Psikoloji Arasındaki Benzerlikler
Psikoloji birkaç nedenden dolayı felsefeye bağlıdır. Felsefe, psikolojiye, psikolojik teorilerin önemli bir kısmının temeli olan genel bir insan görüşü verir. Ters ilişki de geçerlidir. Felsefe, bazı durumlarda, amaçlarına ulaşmak için psikolojinin bilimsel metodolojisinden yararlanır.
Diğer bir benzerlik ise felsefenin psikolojiye incelediği konulardan bazılarını eklemesidir: duyum, algı, zeka, hafıza ve irade. Daha önce de belirtildiği gibi, çalışma biçimleri ve elde edilen cevaplar farklı olsa da, her ikisi de çalışmanın temalarını paylaşır. Ayrıca, felsefe psikolojiye iki şekilde dahil edilir: zihin ve uygun çalışma biçimleriyle ilgili hipotezler ve bilimsel araştırmada gizli olan genel ilkeler aracılığıyla.
Felsefe ve Psikoloji Arasındaki Farklar
Her iki konu da insanların davranışlarını incelese de, tutarsızlıkları da var. Onları farklılaştıran noktalardan bazıları kullanılan metodolojide, amaçlarında ve ahlak anlayışında bulunur.
Yönteme ilişkin olarak felsefe, kavramsal kategoriler ve bunlar arasındaki ilişkilerle çalışır. Bu nedenle her türlü yönteme açıktır. Fakat psikoloji, nicel ve nitel araştırmalardan yararlanan ampirik ve istatistiksel araştırmalara dayanır. Davranışlarımızı anlamanın ve bize sağladığı terapiler gibi araçları doğrulamanın bir yolu olarak deneyler yapmaya ve hipotezin ampirik zıtlığına odaklanır .
Hedeflerle ilgili olarak, felsefe daha çok entelektüel hedeflere sahipken, psikoloji daha çok terapi ve müdahaleye odaklanır. Felsefe, gerçekliği açıklamaya hizmet eden felsefi sistemler veya kategoriler yaratır. Psikoloji, felsefe gibi büyük resmi incelemek yerine değişkenleri insan davranışından ayırmaya çalışır.
Bu nedenle, teorileri biyolojimizi – örneğin beyin kimyamızı inceleyerek – ve bireysel farklılıkları dikkate almaya çalışır – kimse aynı koşullar altında başka bir kişinin davranışını tam olarak taklit etmez. Dolayısıyla psikoloji, insanların varoluşuna tamamen yabancı olan, tarihsel olarak bazı felsefi önermelerde olabilen bir gerçeklik arayışına neredeyse hiç değinmez.
İkisi arasında meydana gelen bir diğer büyük fark, ahlakın kavramsallaştırılmasındadır. Felsefe, doğru davranış biçimlerinin incelenmesini içeren her şeyi açıklamaya çalışır. Felsefede neyin doğru neyin yanlış olduğuna dair pek çok eser vardır. Psikoloji ise bu tartışmaya girmez. Psikoloji zaten etik ve ahlak ölçekleri önermiş olsa da, amacı neyin ahlaki olup olmadığını incelemek değil, farklı ahlakların olduğunu anlamaktır.
Felsefe ve psikoloji insanları ve davranışlarını inceler. Her ikisi de benzerlikler ve farklılıklar sunar, hatta aynı eylemler için farklı yorumlar bulur. Böylece, her birinin kullandığı yöntem, bize sundukları yanıtları koşullandıracaktır. Öyle bile olsa, her ikisi de bazı durumlarda diğer bilimin kendi bilgi dağarcığına entegre ettiği teorileri ve sonuçları paylaşır.
Felsefe konusuna değinmişken, Türkiye’nin en büyük felsefe portalı olan felsefe.gen.tr’ye değinmemek olmaz. Felsefe konusunda muhteşem bir sitedir, mutlaka tavsiye ederim. Şuraya linkini bırakıyorum: Felsefe
Bir yanıt bırakın